Ból szczęki zdarza się większości z nas od czasu do czasu. Żuchwa to obszar, który gromadzi dużo codziennych napięć. Jakie są przyczyny bólu szczęki i jak sobie z nim radzić? Czytaj dalej, żeby dowiedzieć się więcej.
Stawy skroniowo-żuchwowe – budowa.
W ciele człowieka istnieje pewien staw, z którego znaczenia często nie zdajemy sobie sprawy. Staw ten pracuje w czasie mówienia czy jedzenia, spełnia zatem bardzo istotną funkcję. Mało tego, rzadko przychodzi nam do głowy, że dolegliwości bólowe na które się często uskarżamy mają swe źródło w dysfunkcji właśnie tego stawu. Stawy skroniowo-żuchwowe, bo o nich tu mowa pracują zawsze razem, symetrycznie, co wyróżnia je na tle innych stawów. Z racji naszej wszystkożerności możemy wykonywać żuchwą całkiem sporo ruchów:
- Wysuwanie i wsuwanie żuchwy (ruch ślizgu),
- Otwieranie i zamykanie (ruch zawiasowy),
- Przesunięcia boczne (ruch żucia).
(Czy właśnie wypróbowałeś/aś zakres ruchów swojej żuchwy 🙂 ?)
Ruchy te odbywają się za sprawą 4 par mięśni. Dwa pierwsze znajdują się w okolicy skroni oraz policzków, a dwa kolejne w głębszych warstwach, od wnętrza żuchwy. Są to następujące mięśnie:
- mięsień skroniowy,
- mięsień żwacz,
- mięsień skrzydłowy pośrodkowy,
- mięsień skrzydłowy boczny.
Ból szczęki – objawy choroby.
Dolegliwości mogą pojawić się nie tylko w sąsiedztwie stawów. Głowa, okolice oczu i uszu oraz szyjnego odcinka kręgosłupa – to tylko niektóre z obszarów, do których może promieniować ból pochodzący z stawów skroniowo-żuchwowych.
Na co, w takim razie, zwrócić uwagę by nie przegapić alarmu za strony narządu żucia?
W swojej pracy Prośba-Mackiewicz i wsp. sugeruje przyjrzeć się poniższym objawom:
- Bóle w okolicy stawów skroniowo-żuchwowych (jedno lub obu stronnie),
- Napięcie i tkliwość mięśni żucia,
- Promieniowanie bólu do oka lub ucha,
- Szumy w uszach,
- Trzaski lub trzeszczenie,
- Szczękościsk,
- Asymetria twarzy,
- Zbaczanie żuchwy,
- Nieprawidłowa okluzja,
- Wady zgryzu,
- Parafunkcje (np. obgryzanie paznokci, zgrzytanie zębami).
Ponadto alarmujące są:
- Bóle głowy lub szyi,
- Problem z szerokim otwarciem ust,
- Blokowanie się żuchwy,
- Urazy głowy, szczęki oraz szyi,
- Problemy z uzębieniem,
- Stres, problemy emocjonalne.
Subiektywne objawy stanowią istotną część diagnostyki, dlatego jeśli zauważymy u siebie więcej niż połowę wyżej wymienionych dolegliwości warto pomyśleć o wizycie u fizjoterapeuty, stomatologa, psychoterapeuty.
Poza samym stawem warto pamiętać o zębach. W czasie, kiedy usta są zamknięte zęby nieściśle spoczywają na sobie, co sprawia, że sam staw ustawiony jest w pozycji neutralnej (okluzja). W swoich badaniach Slami i wsp. oceniali czynności stawów w aspekcie okluzji u pacjentów po leczeniu ortodontycznym. Problem pojawia się, gdy dojdzie do zaburzenia ustawienia łuków zębowych względem siebie. Ma to miejsce na przykład, gdy zęby nie spoczywają na sobie, a mijają się powodując większe zwarcie żuchwy. W badaniach zauważono, iż 80-90% osób z nieprawidłową okluzją cierpi również na zaburzenia czynnościowe stawów skroniowo-żuchwowych. Wiąże się z wzrostem napięcia mięśni, trzaskami, a w dalszej kolejności bólem w okolicy stawu.
Bruksizm a ból szczęki
Do innych dolegliwości związanych ze stawami skroniowo-żuchwowymi należy Bruksizm, – czyli nawykowe, niekontrolowane zaciskanie zębów lub zgrzytanie nimi. Przyczyna bruksizm nie jest jasna, na pewno powiązana jest z napięciem mięśni żucia, aktywnością układu nerwowego oraz czynnikami psychologicznymi. W związku z tym leczenie winno być wielokierunkowe oparta na metodach fizjoterapeutycznych (rozluźnienie mięśni i poprawa funkcji), stomatologicznych (uzupełnienie ubytków), psychologicznych (relaksacje, praca nad sobą, rozumienie emocji). Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o bruksizmie zapraszamy do przeczytania artykułu o zaburzeniach snu u dzieci.
Emocje a ból szczęki.
Wpływ czynnika emocjonalnego na mięśnie odpowiedzialne ze żucie widoczny jest na przykład, kiedy się złościmy. Dochodzi do zaciśnięcia zębów, oddychamy przez szpary między nimi, a po wszystkim czujemy zmęczenie szczęki. Emocje są uważane za istotny czynnik wywołujący bruksizm. Niektórzy autorzy wiążą dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych z zaburzeniami miejscowymi (okluzja, napięcie mięśniowe), zaś inni wiążą je ze stresem czy pobudzeniem psychoemocjonalnym. Mankiewicz i Panek w swoich badaniach wykazały, że osoby o wysokim poziomie neurotyzmu (osoby mało odporne na stres, podatne na lęki i depresje) 1,8 krotnie częściej cierpią na dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych niż osoby o niskim poziomie neurotyzmu. Wydaje się, że zarówno badacze upatrujący przyczyn dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych w fizjologii, jak i ci akcentujący znaczenie psychiki mają rację, a ich wnioski świadczą o złożoności problemu i tym jak wielopasmowe powinno być leczenie. Więcej na temat wpływu stresu przeczytasz w artykule o radzeniu sobie ze stresem.
Wpływ stawów skroniowo-żuchwowych na organizm.
Warty podkreślenia jest wpływ stawów skroniowo-żuchwowych na ciało człowieka i organy wewnętrzne. Przykładem takiego nieoczywistego powiązania może być skolioza. Przyczyny skoliozy nie są do końca znane, jedną z nich może być nieprawidłowe napięcie w okolicy stawu skroniowo żuchwowego. Nadmierne napięcie może wywołać asymetrie twarz, przerost żuchwy, następnie napięcie mięśni oraz powięzi przenosi się dalej wzdłuż tułowia, powodując pochylenie sylwetki, a w konsekwencji skrzywienie boczne kręgosłupa. Innym przykładem powiązań może być dysfonia, czyli zaburzenia głosu np. u osób pracujących wokalnie. W tym przypadku przepona, osierdzie, opłucna, powięź wewnątrz klatkowa oraz szyi, odcinek szyjny kręgosłupa, krtań, kość gnykowa, stawy skroniowo-żuchwowe łączą się z sobą, poprzez mięśnie powięzi oraz więzadła, i przekazują napięcia z dołu ku górze. Wzrost napięcia może wywołać wyżej wspomnianą dysfonię oraz zaburzenie w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych.
Ból szczęki – leczenie.
Leczenie stawów skroniowo-żuchwowych powinno odbywać się za pomocą różnych metod. Dobre efekty daje manualna praca z mięśniami oraz powięziami aparatu żucia. Polega ona na rozciągnięciu tkanek lub opracowaniu bolesnych punktów. Można oczywiście opracować mięień skroniowy, żwacz oraz dwubrzuścowy samodzielnie, stosując automasaż. Automasaż polega na zataczaniu kolistych ruchów oraz ugniataniu w okolicy skroni, policzków, oraz poniżej uszu. Ponadto warto wspomóc terapię ćwiczeniami mającymi na celu poprawę mechaniki stawu, wzmocnienie osłabionych mięśni oraz rozciągnięcie ich. Ćwiczenia są zależne od rodzaju ruchu, z którym jest aktualnie problem i powinny być dobrane indywidualnie. Dodatkowo możemy posiłkować się zabiegami fizykalnymi takimi jak: elektroterapia, laser, termoterapie czy ultradźwięki. Wato też by istotny element terapii oprzeć na pracy z psychoterapeutą oraz nauce autorelaksacji.
Reasumując stawy skroniowo-żuchwowe pełnią ważną funkcję, a problemy wynikające z ich dysfunkcji stanowią częsty oraz uciążliwy kłopot. Warto zdawać sobie sprawę z problemów, jakie mogą pojawić się w rejonie stawów żuchwy, aby reagować na nie odpowiednio wcześnie. Ponieważ sprawne stawy skroniowo żuchwowe to też: zdrowy i piękny uśmiech, radość z jedzenia, dobrodziejstwo komunikacji z innymi i prawidłowa postawa.
Jeśli uważasz nasze treści za wartościowe podziel się nimi z bliskimi osobami lub napisz komentarz. To pomaga nam zwiększyć zasięg i dotrzeć naszym materiałom do szerszego grona odbiorców, dla których dbanie o zdrowie jest ważne.
Jeśli chcesz jeszcze lepiej dbać o zdrowie dołącz do naszej bezpłatnej grupy facebookowej gdzie otrzymasz od nas w prezencie więcej materiałów i wsparcie społeczności. Zapraszamy Cię także do polubienia naszej strony na FB, dzięki temu będziesz na bieżąco ze wszystkimi naszymi publikacjami. Posłuchaj też naszego Podcastu o Zdrowiu na Spotify.
Wnioskami i pytaniami możesz się z nami podzielić w komentarzach. Odpowiadamy zwykle we wtorki i piątki. A tymczasem bądź zdrów! Bądź zdrowa!
BIBLIOGRAFIA:
- Majewski S. i wsp. Mięśnie żucia i stawy skroniowo-żuchwowe w aspekcie fizjologicznych funkcji układu stomatologicznego. Protet. Stomatol., 2010, LX, 1, 10-16.
- Mankiewicz M., Panek H., Zależność nasilenia dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych od poziomu neurotyzmu i ekstrawersji według Eysencka. Dent. Med. Probl. 2005, 42, 4, 605-609.
- Marszałek S. i wsp. Diagnostyka fizjoterapeutyczna i osteopatyczna w zawodowych zaburzeniach głosu. Medycyna Pracy, 2010; 61(2), 205-211.
- Prośba-Mackiewicz M. i wsp. Subiektywne i obiektywne objawy zaburzeń czynnościowych w układzie stomatologicznym. Dental Forum, 1/2008/XXXVI.
- Sawicki J. i wsp. Kompleksowa ocena stanu funkcjonalnego narządu żucia z użyciem różnych technik pomiarowych. Acta Bio-Optica et informatica Medica, 4/2008, vol 14.
- Slami D., Ocena czynności stawów skroniowo-żuchwowych w aspekcie oklizji u pacjentów bez wady zgryzu i po leczeniu ortodontycznym aparatem stałym. Dent. Med. Probl. 2006, 43, 3, 390-393.
- Walach A. i wsp. Charakter zabiegów fizjoterapeutycznych stosowanych w leczeniu pacjentów z zaburzeniami czynnościowymi narządu żucia. Protet. Stomatol., 2006, LVI, 4, 274-281.
- Ziółkowska-Kochan M. i wsp. Bruksizm-problem interdyscyplinarny, Czas Stomatol., 2007, LX, 6, 391-397.
