Skutki unieruchomienia po urazie

Ten artykuł wyjaśnia, jakie są skutki unieruchomienia po urazie. W ostatnim artykule pt. Uraz – pierwsza pomoc  poruszaliśmy kwestię tego, że nie zawsze unieruchomienie jest konieczne, a czasem bywa wręcz szkodliwe. Oczywiście są sytuacje kiedy opatrunek gipsowy czy inne formy unieruchomienia są potrzebne, jednak nawet w takiej sytuacji ogranicza się czas bezruchu do minimum. Sam tego doświadczyłem kiedy złamałem obojczyk. Zamiast gipsu unieuruchamiającego całą kończynę i okalającym mnie od pasa do szyi dostałem prostotrzymacz czyli rodzaj szelek utrzymujący ramiona w jednej pozycji. Nie mogłem co prawda za wiele dźwigać, ale sama możliwość poruszania rękoma była bardzo pomocna. Skąd ta zmiana w podejściu do leczenia? Pamiętamy przecież, że kiedyś nawet zwichniętą nogę wkładano do gipsu.

Kiedy dochodzi do urazu, mamy do czynienia z odpowiedzią organizmu na traumę czyli stanem zapalnym. Pojawia się obrzęk, ból, podwyższona temperatura, może pojawić się krwiak, tkanki miękkie ulegają rozciągnięciu oraz mikrourazom. W sytuacji kiedy mamy do czynienia ze złamaniem lub całkowitym zerwaniem zespolenie lub unieruchomienie jest konieczne, przy czym wskazania te nie zawsze występują, a ograniczenie ruchu stosuje się mocno prewencyjnie. Inną formą unieruchomienia jest sytuacja, kiedy trafimy w szpitalu lub do łóżka w domu z powodu zwykłej grypy. Już po paru dniach czujemy się fatalnie, nie tylko z powodu choroby.

1. Skutki unieruchomienia po urazie – obserwacje z praktyki klinicznej

Najbardziej obrazowym przykładem pokazującym konsekwencje unieruchomienia jest zastosowanie opatrunku gipsowego gdy ma miejsce skręcenie stawu skokowego (tj. skręcenie kostki). Na szczęście jest to praktyka coraz rzadsza, a w najnowszych podręcznikach do ortopedii nawet odradzana. Sam jednak spotykałem pacjentów którzy byli leczeni w ten sposób. Urazowi kostki najczęściej towarzyszy naciągnięcie więzadeł i torebki stawowej czego widocznym skutkiem jest obrzęk. Unieruchomienie takiego stanu spowoduje nieodwracalne zwłóknienie. Nawet sami pacjenci widzą, że kostka ma inny kształt oraz mniejszy zakres ruchu.

W swojej pracy mam częsty kontakt z osobami po urazach. Dzięki nowoczesnym metodom leczenia, stosowanym przez lekarzy unieruchomienie nie jest już konieczne we wszystkich przypadkach, dzięki czemu ruch można wdrożyć bardzo szybko. Ćwiczenia, rehabilitacja ruchowa niedługo po urazie przekładają się na szybszy powrót do formy. Zdziwienie pacjentów bywa ogromne, kiedy parę tygodni po złamaniu wymagam od nich aktywnego ruchu, który ku ich zaskoczeniu okazuje się możliwy, a w miarę pracy coraz lepszy. To pokazuje ogromny potencjał leczniczy aktywności ruchowej.

2. Hipokinezja – skutki unieruchomienia po urazie

Jakie są skutki hipokinezji czyli bezruchu? Po pierwsze „obrywa się” układowi krążenia. Dzieję się tak ponieważ układ ruchu swoją pracą mocno wspomaga pracę serca. Pogorszeniu ulega również gospodarka mineralna organizmu oraz morfologia krwi. Jakiekolwiek unieruchomienie znacznie ogranicza naszą aktywność, co prowadzi do zaniku mięśni i przykurczów. Skóra będąca naszą pierwszą linią obrony  przed zarazkami nie spełnia prawidłowo swojej funkcji, a w skrajnych przypadkach może dojść do jej uszkodzenia w postaci odleżyn. Organizm jest słabiej dotleniony, a perystaltyka jelit ulega osłabieniu. Sam stan bezruchu jest bardzo stresujący i pociąga za sobą negatywne skutki emocjonalne, zwłaszcza u osób bardzo aktywnych. Należy pamiętać, że właśnie aktywność fizyczna ewolucyjnie ukształtowała naszą anatomię i fizjologię zwłaszcza pod kontem układu sercowo-naczyniowego (Амосов, Муравов, 1985; Муравов 1989) Uczeni z USA wprost stwierdzają nawet, że aktywność fizyczna jest niezbędna dla naszego gatunku. Obniżenie aktywności fizycznej wiąże się ze zwiększoną zachorowalnością na choroby przewlekłe oraz spadkiem płodności człowieka (Booth 2002).

3. Korzyści z ruchu

Istnieje cała masa badań potwierdzających pozytywy aktywności fizycznej. Wymienię tylko kilka z nich. Aktywność fizyczna:

• usprawnia pracę układu sercowo-naczyniowego, zmniejsza nadciśnienie i ryzyko chorób serca, wpływa korzystnie na wyniki morfologiczne. (Kromhaut et al., 2001, Taylor – Tolbert i wsp, 2000,  Ashmaid i wsp, 2001),
• pomaga przy takich chorobach jak: cukrzyca, kamica żółciowa, astma, choroby stawów, choroba Parkinsona i osłabione zdolności umysłowe (Ettinger i wsp, 1997,  Li-ping, Yong, 2003;  Никитин i wsp, 1999;  Scheen, 2001;  Sutoo, Akiyama, 2003),
• zauważono nawet korelację między aktywnością fizyczną, a zmniejszoną zachorowalnością na nowotwory (Rockhill i wsp., 1999;  Quadrilatero, Hoffman-Goetz, 2003;  McArdle, Jacksen, 2000)

Współcześnie problem bezruchu nie wiążże się jedynie z unieruchomieniem związanym z kontuzjami i chorobami ale i świadomym ograniczeniem aktywności. Na skutek rozwoju technologii i środków transportu, dominacji pracy przy komputerze w pozycji siedzącej, nieprawidłowej diety i otyłości społeczeństwo staje się coraz mniej aktywne. To z kolej odbija się na wielu innych płaszczyznach zdrowia fizycznego i psychicznego. Należy o tym pamiętać i zadbać o siebie.

Zapraszamy na Spotify, gdzie możesz posłuchać naszego Podcastu o Zdrowiu!
Jeśli uważasz nasze treści za wartościowe podziel się nimi z bliskimi osobami lub napisz komentarz. To pomaga nam zwiększyć zasięg i dotrzeć naszym materiałom do szerszego grona odbiorców, dla których dbanie o zdrowie jest ważne.
Jeśli chcesz jeszcze lepiej dbać o zdrowie dołącz do naszej bezpłatnej grupy facebookowej gdzie otrzymasz od nas w prezencie więcej materiałów i wsparcie społeczności. Zapraszamy Cię także do polubienia naszej strony na FB, dzięki temu będziesz na bieżąco ze wszystkimi naszymi publikacjami.
Wnioskami i pytaniami możesz się z nami podzielić w komentarzach. Odpowiadamy zwykle we wtorki i piątki. A tymczasem bądź zdrów! Bądź zdrowa!

Bibliografia:

http://repository.ldufk.edu.ua/bitstream/34606048/2840/1/08bceopa.pdf

http://gerontologiawspolczesna.pl/ae/3.2015/files/assets/basic-html/page13.html