Czy cokolwiek łączy zanieczyszczenie powietrza i zdrowie psychiczne? Czasem powietrze w Krakowie jest tak gęste, że można się o nie potknąć. Wielu zastanawia się po co Krakowianom maczety – jak to po co? Do przedzierania się przez miejską dżunglę w okresie grzewczym, wycinamy sobie nimi drogę do darmowego tramwaju. Na przystankach, jeśli tylko podejdziemy dostatecznie blisko, możemy zauważyć osoby, które ściągają maseczki antysmogowe, żeby zapalić papierosa. To bojownicy o wolność do zatruwania się w wybranym przez siebie czasie. Pozostali, bez maseczek, muszą oddychać tak jak im miasto zagra.
Jako mama zaczęłam się ostatnio bardziej interesować tym, czym oddycha moja rodzina. Byłam ciekawa, jakie skutki zdrowotne niesie ze sobą oddychanie tym dziadostwem i swoim zwyczajem zaczęłam szukać publikacji na ten temat. Ze zdziwieniem odkryłam, że jest bardzo wiele prac o wpływie zanieczyszczonego powietrza na zdrowie psychiczne. O ile wpływ smogu na układ oddechowy i układ krążenia był dla mnie oczywisty, o tyle związek między zanieczyszczonym powietrzem, a psychiką stanowił dla mnie zagadkę. A warto zauważyć, że w 2017 roku publikacji było tak dużo, że w pewnym momencie zaczęłam drukować tylko abstrakty, z szacunku dla drzew i mojego portfela. Postanowiłam zaoszczędzić Wam czasu i opisać to, czego się dowiedziałam.
Zanieczyszczenie powietrza a zdrowie psychiczne w ogóle.
Badania przeprowadzone w Chinach przez Chen Chen i wsp. (2017), w których analizowano aż 39143 przypadki zgłoszeń do szpitala z powodu chorób psychicznych, potwierdziły związek pomiędzy stężeniem PM10, SO2, i CO, a częstotliwością zgłoszeń. Stwierdzono ponadto pozytywną, ale statystycznie nieistotną zależność między częstotliwością zgłoszeń, a stężeniem PM2,5, NO2 i O3. Naukowcy uważają, że ta pozytywna, acz nieistotna zależność może okazać się istotna, gdyby wzięło się pod uwagę rodzaj zaburzeń – naukowcy badali ogólnie zaburzenia psychiczne.
Xu i wsp. dowiedli, że może istnieć związek zanieczyszczonego powietrza, ze zmianami w aktywności mózgu, a nawet w tkance mózgowej (2016). (Zmiany w mózgu… Poważnie? A my tym oddychamy…). Te badania nie są odosobnione: Block i Calderon-Garciduenas (2009, 2012 za Vert 2017) również opisują zmiany naczyniowo-mózgowe, powstałe najprawdopodobniej pod wpływem zanieczyszczeń powietrza.
Zanieczyszczenie powietrza i zdrowie psychiczne: depresja.
Związek między nasileniem objawów depresji, a stężeniem NO2 wykazała w swoich badaniach Cristina Vert i wsp. (2017). Naukowcy badali zależność między ilością przepisywanych leków przeciwdepresyjnych, a stężeniem zanieczyszczeń. Pozytywna zależność została potwierdzona właśnie dla NO2. Hualing Lin i wsp. (2017) potwierdzili zależność pomiędzy występowaniem depresji, a obecnością w powietrzu pyłu zawieszonego PM2,5, a Szyszkowicz i wsp. (2009) dowiedli istnienia związku pomiędzy stężeniem CO, SO2, NO2 i pyłu zawieszonego PM10, a ilością zgłoszeń do służb opieki zdrowotnej z powodu depresji.
Zanieczyszczenie powietrza i zdrowie psychiczne:
zaburzenia ze spektrum autyzmu.
Badania Kerin (2017) nad wpływem zanieczyszczonego powietrza na nienarodzone dzieci nie potwierdziły związku pomiędzy zanieczyszczeniem, a późniejszym występowaniem autyzmu i innych podobnych zaburzeń. Za to znane są badania prowadzone zarówno na ludziach jak i zwierzętach, potwierdzające związek pomiędzy narażeniem na zanieczyszczenie powietrza matek w ciąży, a późniejszym występowaniem zaburzeń psychicznych u ich potomstwa (Fonken 2014, Bolton 2011). Jednocześnie bardzo skomplikowane badania Kim (2017) dowiodły, że jeżeli u dziecka występuje pewna podatność genetyczna, narażenie na O3 (ozon) może być czynnikiem sprzyjającym wystąpieniu zaburzeń ze spektrum autyzmu.
Zanieczyszczenie powietrza i zdrowie psychiczne:
ADHD.
Min i Min (2017) oraz Flugge i Flugge (2017) na podstawie swoich badań zauważają, że istnieje związek pomiędzy narażeniem dzieci na wdychanie NO2, a występowaniem zaburzeń deficytów uwagi z nadruchliwością (ADHD). Flugge i Flugge twierdzą ponadto, że związek ten może być wzmocniony, jeśli w okolicy używa się nawozów azotowych. Poza tym częstsze występowanie zaburzeń towarzyszących ADHD takich jak zaburzenie chodu, ruchy mimowolne, otyłość, zaburzenia snu czy padaczka dziecięca może być spowodowane wpływem NO2 (Massey 2016, Flugge 2016, Ekbom 2012, Beyon 1997, Lunardi 2010 za Flugge i Flugge 2017).
Zanieczyszczenie powietrza i zdrowie psychiczne:
samobójstwa.
Badania w USA potwierdziły związek pomiędzy wzrostem stężenia PM2,5 i NO2 w powietrzu w okresie 2-3 dni poprzedzających, a występowaniem samobójstw, czego dokonano po analizie 1546 przypadków. Zależność ta była silniejsza w przypadku mężczyzn w wieku 36-64 lat (Bakian i wsp. 2014). Znaczenie obecności pyłu zawieszonego w powietrzu dla podjęcia próby samobójczej potwierdzono także w badaniach Kim. i wsp. (2010) zwłaszcza u osób zmagających się z chorobami układu krążenia.
Zanieczyszczenie powietrza i zdrowie psychiczne:
ataki paniki.
Jealim Cho i wsp. (2015) badając 2320 przypadków nagłych zgłoszeń z powodu ataku paniki dowiedli, że istnieje związek pomiędzy ich występowaniem, a stężeniem ozonu w powietrzu.
Podsumowując:
To tylko część badań, na które trafiłam, a jest ich zdecydowanie więcej. Nie przytaczam wszystkich, bo byłoby to nużące dla odbiorcy, piszę w końcu notkę na bloga a nie rozprawę monograficzną. Zainteresowane osoby odsyłam do bibliografii i do bazy PubMed. Oczywiście wszystkie badania mają pewne ograniczenia wynikające z przyjętej metodologii – trudno na przykład określić z całą pewnością, jak bardzo dana osoba była narażona na zanieczyszczenie powietrza. Zwykle w szacowaniu ryzyka narażenia bierze się pod uwagę stan powietrza w miejscu zamieszkania, a przecież przeważnie nie siedzimy w domu cały dzień. Niezależnie od ograniczeń przytłaczająca większość badań alarmuje, że zanieczyszczone powietrze jest niezdrowe! (Dziwne, że trzeba o tym pisać).
Ale czym my właściwie oddychamy? Z pomocą przychodzi infografika, którą zrobiłam na podstawie strony Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie.
WNIOSKI:
Nie bagatelizujmy zanieczyszczeń powietrza, uświadamiajmy bliskich jak duże znaczenie ma odpowiedni opał i właściwa technika spalania. Nie palmy w piecach byle czym! Jeśli rak, astma, choroby neurologiczne, otępienie, depresja i ataki paniki nas nie przekonają, to już nie wiem, co musi się stać.
Jeśli uważasz nasze treści za wartościowe podziel się nimi z bliskimi osobami lub napisz komentarz. To pomaga nam zwiększyć zasięg i dotrzeć naszym materiałom do szerszego grona odbiorców, dla których dbanie o zdrowie jest ważne.
Jeśli chcesz jeszcze lepiej dbać o zdrowie dołącz do naszej bezpłatnej grupy facebookowej gdzie otrzymasz od nas w prezencie więcej materiałów i wsparcie społeczności. Zapraszamy Cię także do polubienia naszej strony na FB, dzięki temu będziesz na bieżąco ze wszystkimi naszymi publikacjami. Posłuchaj też naszego Podcastu o Zdrowiu na Spotify.
Wnioskami i pytaniami możesz się z nami podzielić w komentarzach. Odpowiadamy zwykle we wtorki i piątki. A tymczasem bądź zdrów! Bądź zdrowa!
Bibliografia
Fonken L. i wsp, Air pollution impairs cognition, provokes depressive-like behaviors and alters hippocampal cytokine expression and morphology, Moi Psychiatry 2011
Bolton I wsp. Maternal stress and effects of air pollution on offspring mental health outcomes in mices. Environ Health Perspect 2013
Chen I wsp. Ambient air pollution and daily hospital admission for mental disorders in Shanghai, China. Science of the Total Enviroment 613-614, 2017
Vert I wsp. Effect of Long-term Exposure to Air Pollution on Anxiety and Depression in Adults: a Cross-Sectional Study. International Journal of Higiene and Enviromentral Health, 2017;
Kerin I wsp. Association Between Air Pollution Exposure, Cognitive and Adaptive Function, and ASD Severity Among Children with Autism Spectrum Disorder, Published online: 18 September 2017
Lin H. I wsp. Exposure to air pollution and tabacco smoking and their combined effects on depression in six low- and middle-income countries. The British Journal of Psychiatry, 2010;
Kim. I wsp. The Join Effect of Air Pollution Exposure and Copy Number Variation on Risk for Autism, Aurism Reserch, 2017;
Flugge, K, Flugge K, Exposure to ambient PM10 and nitrogen dioxide and ADHD risk: A reply to Min & Min (2017), Environ Int. 2017;
Min J. Y., Min K. B., Exposure to ambient PM10 and NO2 and the incidence of attention-deficite hyperactivity disorder in childhood. Environ Int. 99:221-227, 2017;
Bakian, Acute Air Pollution Exposure and Risk of Suicide Completion, American Journal of Epidemiology, 2014
Cho I wsp. Ambient ozone concentration and emergency department visits for panic attacks, Journal of Psychiatric Research, 2015;
Kim I wsp. Ambient Particulate Matter as a Risk Factor for Suicide , Am J Psychiatry 167:9, September 2010;
Szyszkowicz I wsp. AIR POLLUTION AND DAILY EMERGENCY DEPARTMENT VISITS FOR DEPRESSION, International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health 2009;22(4):355–362 D
