Osteoporoza – co to jest?
Osteoporoza to najbardziej rozpowszechniona choroba układu kostnego. Jej charakterystycznymi cechami są:
- Spadek masy i jakości kości (gęstości);
- Przez długi czas choroba nie daje objawów, nie powoduje bólu;
- Pojawiają się złamania osteoporotyczne, czyli złamania w wyniku małej siły urazu, zdawałoby się, że niewystarczającej do złamania kości;
- Najczęściej występuje w Europie, zwłaszcza w krajach rozwiniętych(Skandynawia, Niemcy Wielka Brytania);
- Do złamań najczęściej powiązanych z chorobą należą złamania: nadgarstków, kręgosłupa, kości udowej.
Złamania nadgarstków mogą pojawić się już w młodym wieku i stanowią pierwszy zwiastun choroby, natomiast złamania kości udowej są charakterystyczne dla wieku starczego. Złamania kręgosłupa z kolei mogą być niezauważone lub nieprawidłowo zdiagnozowane. Alarmujące może być tu utrata ok. 4cm wzrostu w stosunku do najwyższej osiągniętej wartości. Złamania te mogą prowadzić do powikłań, ograniczenia aktywności, długotrwałego leczenia lub nawet poważnej operacji. Wszystko to podnosi koszty leczenia i opieki nad chorymi na osteoporozę i jest ważnym ekonomiczno-społecznym aspektem choroby.
Przyczyny i rodzaje.
Osteoporozę dzielimy na pierwotna i wtórną.
Pierwotna osteoporoza dotyka najczęściej kobiet po menopauzie lub mężczyzn w wieku podeszłym. Do innych czynników ryzyka nalezą:
- płeć żeńska,
- rasa biała lub żółta,
- niedobór estrogenów,
- wiek,
- predyspozycje genetyczne,
- niska masa ciała,
- palenie tytoniu i nadmierne spożycie kawy,
- długotrwałe unieruchomienie,
- czynniki dietetyczne. Niedobory wapnia, białka, witaminy D oraz K,
- bierny styl życia.
Osteoporoza wtórna jest wywołana chorobami związanymi z utratą masy kostnej (np. nadczynność tarczycy, cukrzyca, choroby reumatyczne, choroby nerek, zaburzenia wchłaniania w wyniku zapalenia jelit, POChP, choroby szpiku, stany po przeszczepach, depresja, jadłowstręt) lub działaniem leków, zwłaszcza w przypadku leczenia chorób przewlekłych.
W celu zdiagnozowania osteoporozy wykonuje się badanie zwane denytometrią. W badaniu określane są dwie wartości T-score oraz Z-store. Dla T-store wartości od +1 do-1 uważa się za normę. Wynik poniżej -2.5 pozwala rozpoznać osteoporozę. Innym ciekawym narzędziem do określania ryzyka złamań jest kalkulator ryzyka złamań WHO-FRAX. Dostępny w wersji on-line pozwala określić ryzyko złamania bliższego końca kości udowej.
Kluczowe dla walki z osteoporozą jest propagowanie wiedzy na jej temat oraz zwiększenie świadomości na temat grup ryzyka. Ochota i Mroczek w swojej pracy dotyczącej świadomości ryzyka pojawienia się osteoporozy stwierdziły, że poziom wiedzy na jej temat u kobiet po 40 roku życia jest niewystarczający. Wnioski płynące z pracy są niepokojące, bo kobiety po 40 roku życia są szczególnie narażone na wystąpienie osteoporozy.
Osteoporoza dziecięca.
Przyjęło się stwierdzenie, że osteoporoza jest chorobą osób starszych, natomiast zdarza się, że chorują na nią dzieci. Podobnie możemy wyróżnić tu osteoporozę pierwotną samoistną gdzie nie poznano jaj przeczymy, oraz osteoporozę wtórną, jako następstwo różnych chorób takich jak: wrodzona łamliwość kości, białaczka, zaburzenia hormonalne, niedożywienie czy zaburzenia emocjonalne. Wynikiem osteoporozy w młodym wieku są deformacje kości, ale zdarzają się też spontaniczne wyleczenia.
Osteoporoza – leczenie.
Leczenie osteoporozy opiera się z reguły na środkach farmakologicznych oraz odpowiedniej diecie.
Większość osób dietę przeciw osteoporozie kojarzy głównie z przyjmowaniem wapnia oraz witaminy D, jednak szereg badań potwierdza, że kluczową rolę odgrywają tu minerały oraz witamina K2. Stwierdzono między innymi, że suplementacja wapniem bez wsparcia witaminą K2 zwiększa ryzyko zwapnienia naczyń krwionośnych, a dieta bogata w nieprzetworzone minerały w tym witaminę K2 ma zbawienny wpływ na układ kostny.
Fizjoterapia jest w stanie pomóc osobom chorym na osteoporozę głównie poprzez zwiększenie ich sprawności fizycznej oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia złamań. Najlepsze w tym celu są ćwiczenia mające na celu poprawę równowagi oraz czucia głębokiego. Jedną z prostych metod usprawniania jest chód do tyłu. W monecie, gdy poruszamy się do tyły bez kontroli wzroku zarówno zmysł równowagi jak i świadomość ciała w przestrzeni są dodatkowo stymulowane. Ruch może mieć formę zwykłego spaceru, a w miarę nabrania wprawy można pokonywać różne przeszkody jak np. schody. Chód do tyłu należy wykonywać w bezpiecznym otoczeniu, najlepiej w towarzystwie osoby, która zabezpieczy przed ewentualnym upadkiem.
Jeśli uważasz nasze treści za wartościowe podziel się nimi z bliskimi osobami lub napisz komentarz. To pomaga nam zwiększyć zasięg i dotrzeć naszym materiałom do szerszego grona odbiorców, dla których dbanie o zdrowie jest ważne.
Jeśli chcesz jeszcze lepiej dbać o zdrowie dołącz do naszej bezpłatnej grupy facebookowej gdzie otrzymasz od nas w prezencie więcej materiałów i wsparcie społeczności. Zapraszamy Cię także do polubienia naszej strony na FB, dzięki temu będziesz na bieżąco ze wszystkimi naszymi publikacjami. Posłuchaj też naszego Podcastu o Zdrowiu na Spotify.
Wnioskami i pytaniami możesz się z nami podzielić w komentarzach. Odpowiadamy zwykle we wtorki i piątki. A tymczasem bądź zdrów! Bądź zdrowa!
Bibliografia:
Juliusz Przysławski, Ilona Gorna. OSTEOPOROZA U DZIECI I MŁODZIEŻY. Bromat.Chem. Toksykol. XLI, 2008, 4, str. 949–956.
Joanna Tkaczuk-Włach , Małgorzata Sobstyl , Grzegorz Jakiel. Osteoporoza – obraz kliniczny, czynniki ryzyka i diagnostyka. Przegląd menopauzalny 2/2010.
A. Ochota, M. Mroczek. Porównanie wiedzy kobiet po 40 roku życiai studentek fizjoterapii na temat osteoporozy. Zamojskie studia i materiały. Rok wyd. XIV zeszyt 1(35).
Bolland MJ, Grey A., Avenell A., et al.”Calcium supplements with or without vitamin d and risk of cardiovascular events”.
Prince, WA. “Nutrition and physical degeneration”.
