Zaburzenia osobowości cz VIII – osobowość zależna

1. Osobowość zależna – objawy.

Na początek należy zauważyć, że większość z nas ma obawy i sprzeczne uczucia dotyczące pozostawania w zależności, zwłaszcza że współczesne zachodnie społeczeństwo ceni indywidualizm i niezależność. Mimo to lubimy, kiedy inni nas aprobują, podziwiają i wspierają, co pomaga w regulowaniu poczucia własnej wartości. Jak to często w psychiatrii bywa różnica pomiędzy zdrową zależnością, a zależnością patologiczną tkwi jak się zdaje w natężeniu – posiadanie osobowości zależnej praktycznie uniemożliwia decydowanie o sobie, takie osoby są skrajnie uległe i potrzebują opiekuna żeby funkcjonować.

Objawy osobowości zależnej:

1. Trudności w samodzielnym podejmowaniu decyzji
2. Oddawanie odpowiedzialności za większość obszarów życia innym ludziom
3. Trudności w wyrażaniu sprzeciwu, w obawie przed utratą wsparcia
4. Problem z inicjatywą
5. Skłonność do poświęcenia wielu dóbr w zamian za opiekę
6. Kiedy osoba jest sama boi się nadmiernie, że nie da sobie rady
7. Poszukiwanie kolejnego związku jeśli inny się rozpadnie
8. Ciągła obawa przed porzuceniem i koniecznością samodzielnego dbania o siebie.

Około 1,5 % populacji cierpi na to zaburzenie, trzy razy częściej dotyczy ono kobiet niż mężczyzn.

2. Osobowość zależna – rozumienie psychodynamiczne.

Badania wykazały, że w rodzinach osób o osobowości zależnej większą wagę przywiązuje się do kontroli niż wyrażania emocji (Gabbard za Head 1991, Baker 1996).  Uważa się, że w ich domach wysyłano sygnały, że niezależność jest groźna i niebezpieczna, jednak temperamentalne cechy dziedziczone również mogą mieć duże znaczenie (tamże). Nadmierna zależność może być uwarunkowania różnymi przyczynami, które warto odkrywać w psychoterapii indywidualnej. Bywa, że osoba nadmiernie zależna w ten sposób radzi sobie z własną agresją, której nie akceptuje. Wyrażanie agresji w formie nadmiernego przywiązania jest zatem pewnym kompromisem – „zamęczam kogoś, ale przecież nie chcę mu/jej robić krzywdy, po prostu bardzo go/jej potrzebuję”. Możnaby zapytać w jaki sposób duża zależność może być agresywna. Nie zawsze dobre intencje idą w parze ze szlachetnymi nieświadomymi motywami, o czym więcej można przeczytać w artykule o ciemnych stronach pomagania. Osoby będące obiektem nadmiernego przywiązania często czują się zmęczone, co najlepiej świadczy o charakterze takiej relacji.

3. Leczenie osobowości unikającej i osobowości zależnej

Psychoterapia jest skuteczną metodą leczenia zaburzeń osobowości tego typu (Gabbard za Svartberg 2004, Winston 1994).

Drugą częścią tego artykułu jest wpis o osobowości unikającej! Sprawdź koniecznie.

Inne artykuły o zaburzeniach osobowości:

osobowość typu borderline

osobowość histrioniczna

osobowość paranoiczna

osobowość schizoidalna i schizotypowa

osobowość narcystyczna

Bibliografia:

Abulizi X i wsp. Temperament in infacy and behawioral and emotional problems at age 5.5: The EDEN mother-child cohort. Doi: 10.1371/journal.pone.0171971.eCollection 2017.

Morrison J. DSM-5® Beztajemnic. Praktyczny przewodnik dla klinicystów. Kraków 2016, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Gabbard G. O. Psychiatria psychodynamiczna w praktyce klinicznej. Kraków 2009, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego