Hipnoporód i hormony

Część druga: hormony a hipnoza

Jest to część druga artykułu o fizjologii porodu. W części pierwszej pisaliśmy o tym, czym jest ból porodowy i dlaczego można sobie odpuścić wszelki lęk z nim związany. Hipnoza przy porodzie okazuje się bardzo pomocna. Uzasadniliśmy także dlaczego w ogóle o tym rozmawiamy – rzetelne informacje pozwalają zmniejszyć lęk przed porodem, a to samo w sobie zmienia to, w jaki sposób przeżywasz ból (Karabulut 2016; Price 1987). Zachęcamy serdecznie żebyś zapoznała się z częścią pierwszą, wówczas lepiej zrozumiesz o co chodzi. Z poniższego fragmentu dowiesz się natomiast o wpływie hormonów jakie produkuje Twój organizm, aby pomóc Ci urodzić Twoje dziecko sprawnie i bezpiecznie, oraz aby lepiej przygotować je do życia poza Twoim ciałem. Co łączy hipnoporód i hormony ciążowe?

Hipnoporód i hormony: Oksytocyna

Naturalna oksytocyna jest znana ze swych właściwości – wzmaga skurcze macicy, wywołuje uczucie miłości i przywiązania. Uwalniana jest w trakcie społecznych kontaktów, zbliżenia seksualnego, podczas męskich i żeńskich orgazmów, a także w trakcie porodu i karmienia piersią (Uvnas-Moberg 2015). Oprócz wywoływania uczucia miłości i błogostanu naturalna oksytocyna łagodzi ból (Heinrichs 2004). Dowiedziono, że zwiększanie poziomu oksytocyny we krwi za pomocą kontaktu z dzieckiem skóra do skóry zmniejsza ryzyko krwotoku po porodzie (Buckley 2015,  Kennell i wsp. 2001). Co więcej –  oksytocyna odpowiada za tzw. odruch Fergusona (odruch wyparcia płodu) dzięki któremu dochodzi do samoistnych, mimowolnych skurczów partych. Po dosłownie kilku skurczach, którym rodząca nie może się oprzeć, dziecko jest na zewnątrz (Odent 2009). Generalnie oksytocyna to wielki sprzymierzeniec kobiety w trakcie porodu i połogu. Cały czas mówimy tu o oksytocynie uwalnianej na skutek naturalnych procesów zachodzących w trakcie porodu. Oksytocyna syntetyczna nie posiada właściwości uspokajających i przeciwbólowych (Buckley 2015), a niektóre badania sugerują, że jej podawanie może mieć związek z pojawieniem się depresji poporodowej czy lęku u kobiet nawet 2 miesiące po porodzie (Gu i wsp. 2004).

Czy jest jakiś sposób na to, żeby stymulować produkowanie naturalnej oksytocyny u rodzącej? Przyjazne środowisko, poczucie bezpieczeństwa, obecność bliskiej osoby i brak nieproszonych gości – to tylko niektóre z czynników, których możemy dopilnować, żeby oksytocyna mogła lepiej działać. Należy tu dodać, że w trakcie hipnozy zwiększa się produkcja oksytocyny u kobiet, zaś poziom kortyzolu (hormonu stresu) zmniejsza się (Kasos i wsp. 2018). Hipnoporód może okazać się zatem dobrym rozwiązaniem.

Hipnoporód i hormony: Endorfiny 

Endorfiny to substancje przeciwbólowe produkowane przez mózg między innymi w trakcie seksu, ciąży, porodu i karmienia piersią (Buckley 2015). Poziom endorfin wzrasta w trakcie ciąży, by osiągnąć najwyższy poziom w momencie porodu i opadać po jego zakończeniu. Uważa się, że endorfiny mogą mieć związek z pojawieniem się przywiązania do dziecka i z uczuciem euforii po zakończonym porodzie (tamże). Endorfiny sprzyjają także uwalnianiu prolaktyny, która odpowiada za proces laktacji. Endorfinom zawdzięczamy również uczucie przyjemności pojawiające się w trakcie karmienia, dzięki czemu czynność ta staje się sama w sobie nagradzająca.

Hipnoza okazuje się skuteczna, jeśli chodzi o wzrost stężenia oksytocyny we krwi. Czy będzie równie skuteczna w przypadku endorfin? Niestety brakuje aktualnych badań na ten temat, ale wyniki dotychczasowych są obiecujące. Okazuje się, że osiągnięcie stanu relaksacji wpływa na wzrost stężenia beta-endorfin we krwi u rodzących kobiet (De Punzio 1994). Hipnoza może okazać się wsparciem także w tym zakresie. Hipnoporód sprzyja bowiem relaksacji.

Hipnoporód i hormony: Adrenalina i noradrenalina

To hormony odpowiedzialne za reakcję „walcz lub uciekaj”, których poziom we krwi rodzącej kobiety osiąga swoje maksimum na końcu porodu, po czym szybko opada (Alehagen i wsp. 2005). Adrenalina i noradrenalina są w tym okresie niezbędne dla matki i dziecka, dzięki nim mama mobilizuje się do największego wysiłku, a dziecko jest zabezpieczane przed skutkami niedotlenienia i przygotowywane do samodzielnego oddychania (Odent 1990; Lagercrantz i wsp. 1986). Nadmiar tych hormonów po porodzie może hamować skurcze macicy i doprowadzić do krwawienia (Buckley 2015), zatem wszystko z umiarem. Poza tym emocjonalne napięcie u kobiety, poczucie bycia obserwowaną, stres, strach, pragnienie i głód może spowolnić akcję porodową przez nadmierne uwalnianie adrenaliny i noradrenaliny (tamże).

Potrzebne są badania na temat tego, czy istnieje związek między hipnozą a wydzielaniem adrenaliny i noradrenaliny. Niezależnie jednak od badań krwi można stwierdzić, że hipnoza zmienia nastawienie rodzącej do porodu, pozwala odpłynąć od nieprzyjemnych myśli i odwrócić uwagę od bodźców które mogą stresować, takich jak ostre światło, czy obcy obserwatorzy. Wówczas naturalny poród nie jest zakłócany i ciało może swobodnie robić to, do czego zostało stworzone, podążając za fizjologią.

W ostatnim artykule pisaliśmy, że edukacja porodowa zmniejsza lęk przed porodem. Myślę, że edukacja rzeczywiście może mieć taki walor jeśli ucząca się kobieta przyswoi przede wszystkim jeden fakt: twoje ciało jest doskonale zaprojektowane do porodu, jedyne co musisz zrobić to mu zaufać. Nie trzeba dokładnie znać procesów hormonalnych jakie zachodzą w trakcie porodu, żeby urodzić sprawnie i bezpiecznie. Inne ssaki radzą z tym sobie lepiej niż ludzie, może właśnie dlatego, że nie angażują się intelektualnie w rodzenie swoich dzieci (Odent 2009). Na przestrzeni lat poród odarto z instynktu i zastąpiono go procedurami i zabiegami, tak jak to robią cywilizowani ludzie. Czy Twoja wiedza na temat budowy serca sprawia, że działa ono efektywniej? Czy wiesz jakie mięśnie pracują kiedy spacerujesz nad brzegiem morza? Hipnoza pozwala zapomnieć o tym wszystkim, czego o porodzie nauczyło społeczeństwo i zaufać naturalnym procesom, zachodzącym w organizmie, których nie trzeba kontrolować, żeby się udały. A że o skuteczności hipnozy świadczą naukowe badania, to już całkiem inna sprawa.

Jeśli uważasz nasze treści za wartościowe podziel się nimi z bliskimi osobami lub napisz komentarz. To pomaga nam zwiększyć zasięg i dotrzeć naszym materiałom do szerszego grona odbiorców, dla których dbanie o zdrowie jest ważne.

Jeśli chcesz jeszcze lepiej dbać o zdrowie dołącz do naszej bezpłatnej grupy facebookowej gdzie otrzymasz od nas w prezencie więcej materiałów i wsparcie społeczności. Zapraszamy Cię także do polubienia naszej strony na FB, dzięki temu będziesz na bieżąco ze wszystkimi naszymi publikacjami. Posłuchaj też naszego Podcastu o Zdrowiu na Spotify.

Wnioskami i pytaniami możesz się z nami podzielić w komentarzach. Odpowiadamy zwykle we wtorki i piątki. A tymczasem bądź zdrów! Bądź zdrowa!

Bibliografia:

Karabulut Ö, Coşkuner Potur D, Doğan Merih Y, Cebeci Mutlu S, Demirci N.Does antenatal education reduce fear of childbirth? Int Nurs Rev. 2016 Mar;63(1):60-7. doi: 10.1111/inr.12223. Epub 2015 Nov 27.

Price DD, Harkins SW, Baker C. Sensory-affective relationships among different types of clinical and experimental pain. Pain 1987;28:297–307.

Eniko Kasos, Krisztian Kasos, Fanni Pusztai, Ágnes Polyák, Krisztina J. Kovács & Katalin Varga (2018) CHANGES IN OXYTOCIN AND CORTISOL IN ACTIVE-ALERT HYPNOSIS: Hormonal Changes Benefiting Low Hypnotizable Participants, International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, 66:4, 404-427, DOI: 10.1080/00207144.2018.1495009

Uvnas-Moberg K. Oxytocin: the biological guide to motherhood. Amarillo, TX: Hale Publishing; 2015.

Buckley SJ. Hormonal physiology of childbearing: evidence and implications for women, babies and maternity care. Washington, DC: National Partnership for Women & Families; 2015.

Heinrichs M, Meinlschmidt G, Wippich W, et al. Selective amnesic effects of oxytocin on human memory. Physiol Behav 2004;83:31–8.

Gu V, Feeley N, Gold I, et al. Intrapartum synthetic oxytocin and its effects on maternal well-being at 2 months postpartum. Birth 2016;43:28–35. doi:10.1111/birt.12198. e-pub ahead of print.

Kennell JH, McGrath S. What babies teach us: the essential link between baby’s behavior and mother’s biology. Birth 2001;28:20–1.

No.355-PhysiologicBasisofPaininLabour andDelivery:AnEvidence-BasedApproachto itsManagement, SOGC CLINICAL PRACTICE GUIDELINE, No. 355, February 2018, J Obstet Gynaecol Can 2018;40(2):227–245 https://doi.org/10.1016/j.jogc.2017.08.003

Kasos E, Kasos K, Pusztai F, Polyák Á, Krisztina J. Kovács & Katalin Varga (2018) CHANGES IN OXYTOCIN AND CORTISOL IN ACTIVE-ALERT HYPNOSIS: Hormonal Changes Benefiting Low Hypnotizable Participants, International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, 66:4, 404-427, DOI: 10.1080/00207144.2018.1495009

De Punzio C, Neri E, Metelli P, Bianchi MS, Venticinque M, Ferdeghini M, Fioretti P. The relationship between maternal relaxation and plasma beta-endorphin levels during parturition. J Psychosom Obstet Gynaecol. 1994 Dec;15(4):205-10.

Alehagen S, Wijma B, Lundberg U, et al. Fear, pain and stress hormones during childbirth. J Psychosom Obstet Gynaecol 2005;26:153– 65.

Odent MR. Position in delivery. Lancet 1990;335:1166.

Lagercrantz H, Slotkin TA. The “stress” of being born. Sci Am 1986;254:100–7.