Ostatnio spotykałem się z całkiem liczną grupą osób po wszelkiego rodzaju urazach kolan. Przyczynił się do tego bez wątpienia początek letnich aktywności oraz koniec sezon narciarskiego. Może się to wydawać dziwne, ale niektórzy z moich pacjentów na nartach byli jeszcze w maju. Zaciekawiło mnie to, w jaki sposób problem z jednym stawem potrafił odbić się dalej powodując inne dolegliwości. Z dalszej części artykułu dowiesz się dlaczego i w jaki sposób uraz kolana może wpływać na cały organizm.
-
Budowa kolana
Kolano jest dużym stawem pełniącym ważną funkcje w czasie poruszania się oraz amortyzującym wstrząsy. Posiada dodatkowe struktury – łąkotki, odpowiedzialne za lepsze dopasowanie powierzchni stawowych . Od frontu osłania je rzepka, przenosząca siłę masywnego mięśnia czworogłowego uda. Siły jakie działają na kolano są naprawdę potężne, mogą wywołać ból przeciążeniowy lub w skrajnych przypadkach uraz wymagający leczenia operacyjnego.
-
Uraz kolana – konsekwencje
Niezależnie od przyczyn, uraz kolana pociąga za sobą szereg konsekwencji:
- ból kolana,
- obrzęk kolana,
- nadmierne przesilenie drugiej kończyny,
- odchylenie ciała od osi długiej,
- osłabienie i spadek masy mięśniowej,
- nieprawidłowy balans mięśniowy, zwłaszcza mięśni kończyn dolnych oraz pleców,
- zaburzenia w pracy receptorów układu nerwowego (czucie głębokie)
-
Uraz kolana – odległe zmiany
Mimo, że problemy związane z kolanami wydają się bardzo lokalne postaram się pokazać, że wcale tak do końca nie jest. Pracując z stawem kolanowym warto popatrzeć jak uraz tego stawu wpłynął na resztę organizmu. Ujęcie holistyczne wymaga również drobiazgowego przeanalizowania przyczyn dolegliwości.
Obrzęk kolana i jego konsekwencje
Nawet kiedy nie dojdzie do uszkodzenia struktur stawu, a jedynie ich nadwyrężenia, może pojawić się obrzęk kolana. Jest o jeden z mechanizmów ochronnych naszego organizmu – obrzęk zapobiega dalszym uszkodzeniom przez ograniczenie ruchomości, to taki nasz organiczny opatrunek. Niestety po pewnym czasie, kiedy chcemy przywrócić ruch w stawie kolanowym, obrzęk przeszkadza nam, rehabilitacja kolana jest utrudniona (zobacz skutki unieruchomienia po urazie) . Z uwagi na budowę układu limfatycznego (odpowiedzialnego za odprowadzenie obrzęku) oraz krwionośnego praca jedynie na stawie kolanowym będzie mało efektywna. Dzieje się tak dlatego iż układ limfatyczny jest systemem naczyń połączonych, tworzonymi przez węzły chłonne. Moim zdaniem najskuteczniej jest pobudzić do działania nie tyko węzły chłonne w dole podkolanowym ale i w okolicy pachwiny oraz głównego zbiornika chłonki zlokalizowanego w jamie brzusznej. Dzięki temu poprawie ulegnie drenaż kolana czyli szybciej zostaną usunięte produkty przemiany materii oraz szybciej napłyną składniki odżywcze. Fizjoterapia w obrzęku kolana daje bardzo dobre i dość szybkie rezultaty.
Uraz kolana i konsekwencje dla biodra
Problemy związane z kolanem bardzo mocno rzutują na staw biodrowy. Czasami nawet to właśnie biodro jest bardziej bolesnym stawem. Z racji tego, że mięśnie odpowiedzialne za pracę kolana rozpostarte są na całej kończynie dolnej, ich napięcie może być przenoszone na sąsiednie stawy, a potem nawet dalej na miednicę i kręgosłup. Spotkałem się nawet z sytuacją, że uraz kolana prawego powodował ból stawu barkowego po lewej stronie. W takiej sytuacji dochodzi do sprzężenia zwrotnego, gdzie jeden problem napędza drugi. Finalnie żeby leczenie kolana mogło się udać, musimy zająć się także barkiem.
-
Propriocepcja – co to takiego.
Kolano jest silnie usiane receptorami które zbierają informacje konieczne do prawidłowego poruszania się. Dlatego po urazach kolana duży nacisk kładzie się na „czucie głębokie” tego stawu. Propriocepcja to właśnie zdolność odczuwania położenia swojego ciała i umiejętność kontrolowania ruchu. Zaburzenie propriocepcji kolana bardzo mocno odbija się na całym ciele. Na uwagę zasługuje koncepcja Rivy. Wprowadza ona termin archeopropriocepcji, czyli nieświadomego czucia ciała. Archeopropriocepcja ma charakter odruchowy, umożliwia wykonywanie ruchów koniecznych do utrzymania stabilności w stawie kolanowym, co dzieje się bez udziału świadomego wysiłku. Jest to najszybszy i najprecyzyjniejszy system kontroli. Kiedy kontrola wzrokowo- prioprioreceprywna działa jak należy, bez trudu jesteśmy w stanie utrzymać pozycje stojącą na jednej nodze z zaplecionymi z tyłu rękoma. Kiedy pojawi się zaburzenie tego systemy zaczynamy balansować tułowiem i rękoma aby utrzymać zadaną pozycję. W ostatnim stadium uruchamia się przedsionkowa kontrola postawy, która nazywana jest ratunkową. Wówczas ruchy mające zapewnić utrzymanie postawy są przesadzone i nieadekwatne do sytuacji. Przykład ten pokazuje jak istotna jest praca z układem nerwowym, w której skutecznie pomaga metoda PNF, gdzie ćwiczenia wykonywane są nie tylko z stawem kolanowym, ale angażują całe ciało.
-
Uraz kolana a psychologia
Bardzo dużą przeszkodą w rehabilitacji jest wzmożona obawa przed bólem czy ponownym urazem. Aby pozbyć się tego typu traumy i w pełni wykorzystać swój potencjał pomocna może być hipnoza. W stanie głębokiej relaksacji łatwiej pozwolić sobie na poruszanie się w pełnym zakresie ruchu, co znacząco przyspiesza postęp leczenia. Szybsze leczenie ma wiele korzyści – pacjent prędko wraca do swoich codziennych aktywności i ponosi mniejsze koszty.
Psychologia może również pomóc w analizowaniu stylu życia – czasem uraz kolana może być wynikiem codziennych błędów (zobacz uraz odwleczony w czasie oraz siedzący tryb życia a ból kolan). Wtedy warto się sobie przyglądnąć aby zobaczyć, gdzie można wprowadzić zmiany i jak znaleźć pozytywną motywację do ich wprowadzania.
Czasem uraz kolana (lub jakakolwiek inna dolegliwość) utrwala się, bo chorująca osoba czerpie z tego wtórne korzyści. Zwykle dostrzeżenie tego faktu jest poważnie utrudniane przez mechanizmy obronne. Dla lepszego zobrazowania o co mi chodzi posłużę się przykładem. Jeśli dana osoba ma poczucie, że jest na przykład nieustannie oceniana, może wyrobić w sobie przekonanie, że aby być docenianą musi starać się ponad miarę. A że jeszcze się taki nie urodził co by każdemu dogodził, starania takiej osoby z góry skazane są na porażkę – wcześniej czy później ktoś będzie niezadowolony, albo ona sama opadnie z sił. Ból kolana stanowi idealne rozwiązanie, pozwalające zachować równowagę – stanowi logiczne uzasadnienie ewentualnych „niepowodzeń” i usprawiedliwia odpoczynek.
Zapraszamy na Spotify, gdzie możesz posłuchać naszego Podcastu o Zdrowiu!
Jeśli uważasz nasze treści za wartościowe podziel się nimi z bliskimi osobami lub napisz komentarz. To pomaga nam zwiększyć zasięg i dotrzeć naszym materiałom do szerszego grona odbiorców, dla których dbanie o zdrowie jest ważne.
Jeśli chcesz jeszcze lepiej dbać o zdrowie dołącz do naszej bezpłatnej grupy facebookowej gdzie otrzymasz od nas w prezencie więcej materiałów i wsparcie społeczności. Zapraszamy Cię także do polubienia naszej strony na FB, dzięki temu będziesz na bieżąco ze wszystkimi naszymi publikacjami.
Wnioskami i pytaniami możesz się z nami podzielić w komentarzach. Odpowiadamy zwykle we wtorki i piątki. A tymczasem bądź zdrów! Bądź zdrowa!
Bibliografia:
http://www.wbc.poznan.pl/Content/177763/index.pdf
http://apgr.wssp.edu.pl/wp-content/uploads/2014/01/Michal-Dadej.pdf
