Picie ryzykowne a picie szkodliwe

Uzależnienia charakteryzują się tym, że dotknięte nimi osoby mają ograniczony kontakt z rzeczywistością, przez co trudno im wyzdrowieć. Warto zatem wiedzieć w porę, kiedy z pomocą specjalisty należy przyglądnąć się swojemu piciu, żeby uniknąć przykrych, a czasem wręcz tragicznych konsekwencji uzależnienia. Problem jest o tyle poważny, że aż 15% społeczeństwa według szacunków może używać alkoholu w sposób problemowy. Czym się różnią picie ryzykowne i picie szkodliwe?

Aktualny podręcznik diagnostyczny DSM-V rezygnuje ze stopniowania problemu nadużywania substancji, w tym alkoholu, a wszystkie dotychczas stosowane terminy takie jak nadużywanie, picie problemowe, epizodyczne, kompulsywne itd. zastępuje terminem „zaburzenie związane z używaniem substancji psychoaktywnej”. Mimo to w praktyce klinicznej nadal używany jest termin „picie ryzykowne” i „picie szkodliwe”, które często rozumiane są jako etapy poprzedzające uzależnienie. Wiele wskazuje na to, że w obowiązującej w Polsce klasyfikacji diagnostycznej ICD-11 nadal będzie się znajdować uzależnienie od alkoholu oraz picie szkodliwe. 

Kiedy picie alkoholu zaczyna być niebezpieczne – Picie ryzykowne i picie szkodliwe

Picie ryzykowne to taki wzorzec picia, w którym na razie nie obserwuje się szkód, jednak można podejrzewać, że szkody wystąpią w najbliższej przyszłości, jeśli nic się nie zmieni. Wzór picia osób pijących szkodliwie i uzależnionych od alkoholu może być podobny – alkohol pojawia się często i powoduje szkody w życiu, które mogą być minimalizowane. Uzależnienie charakteryzuje się tym, że oprócz szkód pojawia się głód alkoholu, niemożność kontrolowania czasu spożywania i ilości wypijanego alkoholu, a także zespół abstynencyjny.

Jeśli obserwujesz u siebie lub bliskiej osoby następujące objawy, zachowaj szczególną ostrożność.:

1. Używanie alkoholu przysparza problemów osobie pijącej i jej rodzinie.
2. Używanie alkoholu odbywa się wg. przewidywalnego, nawykowego wzorca (np. każdy weekend).
3. Skutki używania są klinicznie poważne (np. skutki zdrowotne).
4. Używanie powoduje cierpienie lub ograniczenie funkcjonowania.
5. Pojawiają się co najmniej 2 z poniższych objawów:

• Używanie większej ilości niż zamierzona,
• Próby zmniejszania użycia,
• Poświęcanie dużej ilości czasu na pozyskiwanie lub używanie,
• Głód,
• Uchylanie się od obowiązków,
• Problemy towarzyskie,
• Ograniczanie innych zajęć,
• Używanie mimo fizycznego niebezpieczeństwa,
• Używanie mimo zaburzeń somatycznych lub psychicznych,
• Pojawienie się tolerancji (lub zmiany w tolerancji),
• Objawy odstawienne.

Nadużywanie alkoholu – autodiagnoza

Obliczanie ilości wypijanego alkoholu – Picie ryzykowne i picie szkodliwe

Aby sprawdzić, czy obecny sposób używania alkoholu już niesie ze sobą ryzyko można obliczyć przeciętną ilość spożywanego alkoholu wg. porcji. Infografika poniżej zawiera instrukcję.

Należy uważać przy obliczaniu wyniku – osoby uzależnione mają tendencję do zaniżania ilości wypijanego alkoholu. Terapeuta uzależnień pomoże prawidłowo obliczyć ilość wypijanego alkoholu.

Test AUDIT

Kolejną metodą jest test AUDIT, za jego pomocą również można oszacować ryzyko. Trzeba jednak pamiętać, że to narzędzie przesiewowe, jego wyniki nie stanowią diagnozy. Jeśli są niepokojące należy skorzystać ze specjalistycznej pomocy. Specjalista terapii uzależnień rozwieje wątpliwości dotyczące testu i tego jak go wypełnić, oraz pomoże zinterpretować wyniki.

Często osoby, które obawiają się że mogą nadużywać alkoholu rezygnują z szukania pomocy bo się wstydzą. Warto wtedy pamiętać, że zgłoszenie się do specjalisty to dowód odwagi, a nie powód do wstydu.

Jak można przeczytać na stronie PARPA: nikt nie pije po to, aby mieć problemy. Jeżeli zauważasz u siebie sygnały ostrzegawcze poszukaj pomocy w wybranej Poradni Leczenia Uzależnień lub prywatnie u terapeuty uzależnień.

Bibliografia: 

Wolfgang Gaebel, Jürgen Zielasek, Geoffrey M. Reed Zaburzenia psychiczne i behawioralne w ICD-11: koncepcje, metodologie oraz obecny status, Psychiatr. Pol. 2017; 51(2): 169–195 PL ISSN 0033-2674 (PRINT), ISSN 2391-5854 (ONLINE) DOI: https://doi.org/10.12740/PP/69660

Bętkowska KorpałaB. (red) Uzależnienia w praktyce klinicznej. Warszawa 2009, Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA

Morrison J. DSM-5 bez tajemnic. Praktyczny przewodnik dla klinicystów. Kraków 2016,Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego