Podwójna diagnoza. Współwystępowanie zaburzeń psychicznych u osób uzależnionych.

Współwystępowanie zaburzeń psychicznych – definicja

Współwystępowanie (podwójna diagnoza) to nic innego jak występowanie u jednej osoby dwóch odrębnych zaburzeń w tym samym czasie. Taka sytuacja jest zwykle dużym wyzwaniem diagnostycznym, co wynika z kilku przyczyn. Czasem objawy jednej choroby są przyczyną tak dużych trudności w komunikacji z pacjentem, że po prostu nie można się dowiedzieć nic więcej. Innym znów razem objawy jednego zaburzenia mogą się wydawać charakterystyczne dla innego, które już wcześniej zostało zdiagnozowane i którego się spodziewamy. Albo zwyczajnie brakuje czasu na dokładniejsze badanie, co niestety w wielu placówkach jest przykrą codziennością.  

Modele współwystępowania zaburzeń

Nie ma pewności co do tego, dlaczego osoby uzależnione chorują psychicznie. Dotychczas pojawiło się kilka hipotez na ten temat.

1. Czynnik spustowy. Niektórzy badacze uważają, że choroba psychiczna pojawia się w następstwie uzależnienia. Chory miał już wcześniej pewne predyspozycje do rozwinięcia zaburzeń, ale ujawniły się one dopiero wskutek nadużywania substancji.
2. Wspólne mechanizmy neurobiologiczne. Uzależnienie i niektóre zaburzenia psychiczne mogą mieć wspólne podłoże biologiczne.
3. Samoleczenie. Niektóre osoby używają substancji w celu przezwyciężenia przykrych objawów takich jak nieśmiałość, bezsenność, wycofanie, obniżony nastrój. W rzeczywistości te objawy mogą być sygnałem zaburzenia, które nieleczone rozwija się, co zmusza chorego do stosowania substancji coraz częściej i w większych dawkach. W efekcie dochodzi do uzależnienia i zaostrzenia objawów pierwotnego zaburzenia.
4.  Sposób radzenia sobie ze skutkami ubocznymi leków. Niektóre leki mogą u pewnych osób wywoływać uciążliwe efekty uboczne. Taka chorująca psychicznie osoba może radzić sobie z nimi za pomocą alkoholu czy innych substancji. Wkrótce dochodzi do uzależnienia, a trzeba zauważyć, że mieszanie leków z alkoholem i narkotykami czy dopalaczami jest szczególnie niebezpieczne.
5.  Zaburzenia napędzają się wzajemnie. Alkohol i narkotyki nie rozwiązują żadnych problemów, wręcz przeciwnie – przysparzają ich coraz więcej. Osoba chorująca psychicznie ma i tak dużo na głowie, a jej możliwości radzenia sobie mogą być nadwątlone. W takiej sytuacji uzależnienie napędza chorobę i odwrotnie.
6. Niektórzy podejrzewają, że współwystępowanie zaburzeń psychicznych i uzależnienia jest przypadkowe.

Rozpowszechnienie współwystępowania uzależnień i innych zaburzeń psychicznych – podwójna diagnoza

Podwójna diagnoza – uzależnienie i Schizofrenia

Liczba osób używających substancji psychoaktywnej ciągle rośnie, ostatnie znane mi dane mówią o tym, że 65% osób z rozpoznaniem schizofrenii używa substancji psychoaktywnych w USA.

Podwójna diagnoza – uzależnienie i Depresja

Dane mówią o tym, że w populacji osób uzależnionych 10-90% z nich cierpi na depresję. Różnice w szacunkach wynikają z tego, że w różnych badaniach stosowano różne kryteria diagnostyczne, a czasem badano pacjentów bezpośrednio po zaprzestaniu używania, co może dawać fałszywe dodatnie rozpoznania w kierunku depresji. Tak czy inaczej problem jest poważny, zwłaszcza, że depresja to potencjalnie śmiertelna choroba.

Podwójna diagnoza – uzależnienie i ChAD

Wśród osób z rozpoznaniem choroby afektywnej dwubiegunowej aż 40% nadużywa alkoholu. W ciągu całego życia szkodliwe używanie alkoholu może wystąpić u nawet 60% osób z tym rozpoznaniem.

Podwójna diagnoza – uzależnienie i Zaburzenia osobowości.

Osobowość antyspołeczna najsilniej koreluje z uzależnieniem. Wśród osób z rozpoznaniem borderline (zaburzenia osobowości z pograniczna) 13-39% jest uzależnionych. Ryzyko pojawienia się uzależnienia dotyczy także osób o osobowości histrionicznej i narcystycznej.

Podwójna diagnoza – leczenie

Leczenie osób z podwójnym rozpoznaniem powinno być kompleksowe i interdyscyplinarne. Taką możliwość daje między innymi Oddział Rehabilitacji dla Osób Uzależnionych od Substancji Psychoaktywnych ze Współistniejącymi Zaburzeniami Psychicznymi 7B w Szpitalu Klinicznym im dr J. Babińskiego w Krakowie.

Leczenie na Oddziale jest zgodne z obowiązującymi założeniami prowadzenia terapii w takich przypadkach (Kandel 2007). Po kwalifikacji na Oddział leczenie odbywa się w trzech etapach i trwa rok. Leczenie na Oddziale odbywa się w ramach NFZ.

W ofercie Oddziału znajduje się: psychoterapia grupowa i społeczność terapeutyczna, opieka psychiatryczna i pielęgniarska, badania psychologiczne, pomoc pracownika socjalnego, warsztaty CBT, psychoedukacja, arteterapia oraz zakwaterowanie i wyżywienie. Leczenie w oddziale odbywa się stacjonarnie.

Jeśli po przeczytaniu artykułu nadal masz jakieś pytania – zadaj je w komentarzu. Z przyjemnością podzielę się wiedzą i opinią.

Odpowiadamy zwykle we wtorki i piątki.

Jeśli wolisz, żeby Twoje pytanie zostało między nami skontaktuj się ze mną przez naszą stronę na Facebooku.

Bibliografia:

Bętkowska KorpałaB. (red) Uzależnienia w praktyce klinicznej. Warszawa 2009, Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA

Isack Kandel Program terapeutyczny dla pacjentów z podwójną diagnozą, nadużywających substancji psychoaktywnych Treatment program for dual-diagnosis substance abusers , Psychiatria Polska 2007, tom XLI, numer 5 strony 727–736