Ostatnio pisaliśmy o płatach czołowych i lobotomii. Przyszedł czas na płaty skroniowe.
Płaty skroniowe mają związek z układami zmysłu węchu i słuchu. Pomagają też w integracji wrażeń wzrokowych z innymi układami. O znaczeniu tej okolicy przekonujemy się zwłaszcza wtedy, gdy przestaje działać poprawnie.
Płaty skroniowe a słuch
Kora mózgowa to, najprościej mówiąc, wierzchnia część mózgu. Część kory w płatach skroniowych jest schowana, nosi nazwę wyspy i zawiera zakręty Heschla (jeden, czasem dwa), odpowiadające za reprezentację słuchową. Każde ucho „obsługiwane” jest w znacznej części przez korę swojej półkuli: lewe ucho przez prawą półkulę, a prawe przez lewą (lateralizacja). Reprezentacja dla każdego ucha jest jednak obustronna: lewe ucho ma nieco miejsca także w lewej półkuli i na odwrót. To dość zmyślne rozwiązanie – żeby doszło do całkowitej głuchoty korowej, gdzie problemem jest mózg a nie wadliwie działające uszy, uszkodzenie musi obejmować obie wyspy, co zdarza się niezwykle rzadko.
Uszkodzenie górnego zakrętu skroniowego zazwyczaj w lewej półkuli prowadzi z kolei do afazji czuciowej. Chory nie rozróżnia dźwięków mowy, także swojej własnej, zaczyna traktować swój ojczysty język jak język obcy, a w związku z tym, że nie może monitorować tego co sam mówi. Wydaje mu się, że nie ma problemu z mową, a to inni z jakiegoś powodu uparli się go nie rozumieć. Takie osoby mówią dość płynnie, ale bez sensu i bardzo się denerwują, że nikt ich nie rozumie. Pacjenci ci nie potrafią też pisać pod dyktando, gdyż nie rozróżniają dźwięków mowy, za to nie mają problemu z przepisaniem tekstu, który widzą. Afazja czuciowa to dość specyficzne zaburzenie. Badanie neuropsychologiczne pozwala uchwycić takie niby drobne, a jednak bardzo znaczące różnice. Powód trudności jest bardzo istotny gdy chce się zaplanować rehabilitację, a do tego potrzebna jest neuropsychologiczna diagnoza różnicowa.
W badaniach dowiedziono, że prawa skroń odpowiada za różnicowanie dźwięków innych niż mowa, a lewa skroń za mowę i przypisywanie dźwiękom określonego znaczenia. Śpiew kanarka pacjent z uszkodzeniem lewostronnym prędzej pomyli z pianiem koguta (kanarek i kogut to ptaki, wykazują podobieństwo znaczeniowe tj. semantyczne). Dla pacjent z uszkodzeniem prawostronnym śpiewający kanarek i gwiżdżący mężczyzna brzmią podobnie (podobieństwo akustyczne) (Walsh 2016 za Vignolo 1969).
Płaty skroniowe a wzrok i węch
Uszkodzenie w obrębie prawej strony płatów skroniowych powodują trudności w rozpoznawaniu obrazków niekompletnych i nonsensów obrazkowych.
Uszkodzenie okolicy węchowej powoduje zniesienie węchu (anosmia), zaś halucynacje węchowe sygnalizują, że w tej okolicy znajduje się uszkodzenie powodujące wyładowania. Zapachy zawsze są opisywane jako nieprzyjemne (Walsh 2016 za Penfield, Jasper 1954). Halucynacje węchowe (napady hakowe) czasem poprzedzają napad padaczkowy.
Zapraszamy na Spotify, gdzie możesz posłuchać naszego Podcastu o Zdrowiu!
Jeśli uważasz nasze treści za wartościowe podziel się nimi z bliskimi osobami lub napisz komentarz. To pomaga nam zwiększyć zasięg i dotrzeć naszym materiałom do szerszego grona odbiorców, dla których dbanie o zdrowie jest ważne.
Jeśli chcesz jeszcze lepiej dbać o zdrowie dołącz do naszej bezpłatnej grupy facebookowej gdzie otrzymasz od nas w prezencie więcej materiałów i wsparcie społeczności. Zapraszamy Cię także do polubienia naszej strony na FB, dzięki temu będziesz na bieżąco ze wszystkimi naszymi publikacjami.
Wnioskami i pytaniami możesz się z nami podzielić w komentarzach. Odpowiadamy zwykle we wtorki i piątki. A tymczasem bądź zdrów! Bądź zdrowa!
Bibliografia:
Walsh K, Darby D Neuropsychologia Kliniczna, Sopot 2016, GWP
