Inwestując w psychoterapię swój czas i pieniądze można się zastanawiać kiedy pojawią się jej pierwsze efekty. Odpowiedź na pytanie „kiedy pojawi się zmiana w psychoterapii” zależy jednak od wielu czynników i trudno to na początku przewidzieć. Czynniki, które mają wpływ na przebieg psychoterapii opisaliśmy w artykule pt. dlaczego psychoterapia czasem nie działa, warto się z nim zapoznać. Dzisiaj zastanowimy się nad tym, jak wspierać zmianę w psychoterapii.
Terapeuci konkretnych szkół terapeutycznych będą mieli od swoich klientów różne oczekiwania. Psychoterapeuta psychodynamiczny będzie na przykład zachęcał pacjenta do swobodnego mówienia o tym, co przychodzi mu do głowy, a terapeuta CBT może proponować zadania do wykonania w domu (a czasem na ulicy J ). W tym artykule opisuję „zajęcia”, które pomagają niezależnie od rodzaju podjętej psychoterapii. Kolejność jest przypadkowa i nie odzwierciedla uniwersalnej hierarchii ważności. Dla kogoś praca z ciałem może być na pierwszym miejscu i to jest w porządku.
Zmiana w psychoterapii – Odważ się
Zaczniemy z grubej rury. Zmiana na początku drogi wydaje się czymś upragnionym, ale tylko do pewnego momentu. Ludzie często utożsamiają zmianę z wytęsknionym efektem swojej pracy, podczas gdy w rzeczywistości jest to proces, bolesny i trudny. Kiedy się okazuje, że zmiana wymaga kroku w nieznaną rzeczywistość, wiele osób się cofa. Jeśli jest to krok w tył wykonany po to, aby wziąć rozbieg przed skokiem w nowy świat, to dobrze. Czasem jednak krok w tył zmienia się w taktyczny odwrót, czego efektem jest umoszczenie sobie niezbyt wygodnego gniazdka w starej, uciążliwej ale znajomej rzeczywistości. W pewnym momencie zdrowienia trzeba porzucić swoją chorą tożsamość, tak jak wąż zrzuca starą skórę. Z tą różnicą, że stara i chora tożsamość nie jest martwą, gadzią łuską. Jest ciągle żywa, i choć noszenie jej potwornie uwiera, bardzo trudno się z nią rozstać. Zmiana wymaga ogromnej odwagi i wielu przygotowań.
Zmiana w psychoterapii – Czytaj książki i oglądaj filmy
Przygotowania do zmiany mogą być także przyjemne. Literatura pobudza do myślenia i refleksji. Do tego celu równie dobrze nadaje się Anna Karenina Tołstoja czy 50 twarzy Greya. Kiedy pochłania nas dzieło literackie, wiążemy się na chwilę z myślami autora, zazwyczaj poddajemy te myśli refleksji. Niektóre pomysły są bliskie naszemu doświadczeniu, a inne odległe, ale inspirujące. Niektóre wzbudzają emocje. Cokolwiek nas porusza jest warte wniesienia na sesję, wątek z książki może stanowić ciekawy punkt wyjścia dla bardzo osobistych, terapeutycznych rozważań. Analogicznie ma się sprawa z filmami.
Zmiana w psychoterapii – Pisz pamiętnik/dziennik
Dzięki temu usystematyzujesz myśli i uczucia, których doświadczasz w ciągu dnia. Być może ta chwil refleksji wyłoni jakieś ciekawe tematy do poruszenia na sesji? Może się także okazać, że systematyczne spisywanie różnych zdarzeń odkryje przed Tobą jakiś schemat czy wzorzec Twojego postępowania, o którym nie miałaś/eś dotychczas pojęcia. Pozytywnym efektem może być także wyłonienie się wewnętrznego obserwatora, który pomaga wycofać się z sytuacji, w których dotychczas działaliśmy na autopilocie.
Zmiana w psychoterapii – Spisuj swoje sny
Praktyka spisywania snów pomaga je zapamiętywać. Ale po co w ogóle je pamiętać? Lillie Weiss w swojej książce Practical Dreaming: Awakening the Power of Dreams in Your Life obrazowo pokazała, do czego sny mogą się przydać w codziennym życiu.
Ja: Coś jest nie tak z moim życiem, a ja zupełnie nie wiem dlaczego.
Sen: Popatrz, zaraz Ci to rozrysuję.
Lillie Weiss
Sny informują nas o tym, co jest dla nas ważne, czego się boimy i na co liczymy. Warto ich posłuchać, a refleksje z nich przynieść na sesję psychoterapii.
Zmiana w psychoterapii – Pracuj z ciałem
Ćwiczenia bioenergetyczne, joga, TRE®, taniec, medytacja, hipnoza czy dobra fizjoterapia potrafią przywrócić więź z ciałem. Praca z ciałem oferuje wiele metod, każdy znajdzie coś dla siebie, o ile zacznie poszukiwania.
Często przyczyną trudności emocjonalnych jest to, że wydaje nam się, iż jesteśmy tylko głową, a reszta ciała służy do karmienia głowy i przemieszczania jej z miejsca na miejsce. O ciele pamiętamy dopiero wtedy gdy boli, w między czasie karmimy je byle czym, nie pozwalamy odpocząć. Co powiedziałoby ciało, gdyby dostało głos? Pacjentka Marion Woodman wykonała ogrom pracy, żeby wreszcie usłyszeć swoje ciało, by w końcu oddać mu głos i napisać do siebie samej list w jego umieniu:
Jestem twoim ciałem. […] Kiedy tu trafiłam, nikt na mnie nie czekał.[…]Zawsze mnie nienawidzono. Bez względu na to, kto mnie nienawidzi, nieustannie karze mnie za zbrodnię, o której nic nie wiem. To tak, jak gdyby samo moje istnienie było zbrodnią. Jestem karana, ponieważ istnieję. Kiedy jestem głodna, nie karmi mnie. Gdy jestem wyczerpana, nie pozwala mi odpocząć. Kiedy muszę się ruszać, zmusza mnie do trwania w bezruchu. Czasami szaleję ze szczęścia na wolności, lecz wiem, że to nie potrwa długo. Ktokolwiek to robi, musi mnie nienawidzić. Ale nie wiem dlaczego. Kara zniknie, kiedy przestanę istnieć. Męczą mnie kary za coś, czego nie zrobiłam. JESTEM NIEWINNA […] Nikt mnie nie słucha. Chcę umrzeć, ponieważ skazano mnie na dożywocie za zbrodnię, której nie popełniłam.
Marion Woodman Ciężarna dziewica. Proces psychologicznej przemiany. Kraków 2006, Znak
Zaprzyjaźnienie się ze swoim ciałem przynosi liczne korzyści. Ćwiczenia wykonuje się nie po to, aby mieć płaski brzuch czy zachwycić przyjaciół nienagannym szpagatem. Robi się je dla siebie. Podczas wykonywania ćwiczeń do głowy mogą wpadać różne myśli, które warto zauważyć i poddać refleksji. Wykonując ćwiczenia rozciągające możesz na przykład pomyśleć „Ciekawe kiedy dotknę czołem kolana. Może jak docisnę swoje ciało jeszcze trochę to uda mi się teraz?”. Tego rodzaju myśli mogą powiedzieć wiele na temat stosunku do samego/samej siebie. Psychoterapeuta pomoże je zidentyfikować i zanalizować, a z czasem przekształcić w dialog wewnętrzny pełen życzliwości.
Jeśli po przeczytaniu artykułu nadal masz jakieś pytania – zadaj je w komentarzu. Odpowiem najlepiej jak umiem.
Odpowiadamy zwykle we wtorki i piątki.
Jeśli wolisz, żeby Twoje pytanie zostało między nami skontaktuj się ze mną przez naszą stronę na Facebooku. Pozdrawiam Cię serdecznie.
Bibliografia:
Woodman M. Ciężarna dziewica. Proces psychologicznej przemiany. Kraków 2006, Znak
Weiss L. Practical Dreaming: Awakening the Power of Dreams in Your Life, 1999, New Harbinger Publications
